Σκοπός του Ξενάκη ήταν η μοριακή διάσταση του ήχου και θεωρούσε το λευκό θόρυβο σαν την τελειότερη μορφή ήχου, που εμπεριέχει μικροτονικά τα πάντα. Το UPIC, ένα μηχανογραφημένο εργαλείο μουσικής σύνθεσης που επινοήθηκε από τον ίδιο και που έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιεί από το 1978, προσπαθεί να φέρει στο πεδίο όλη αυτή τη γκάμα. Έτσι, το “Taurhiphanie” και το “Voyage Absolu Des Unari Vers Andromède”, είναι δύο κομμάτια αυτής της αναζήτησης του συνθέτη, όχι κομβικά, αλλά στο μεταίχμιο και στη φάση του πειραματισμού του πριν την επόμενη περίοδο. Στο “Tauriphanie”, ο Ξενάκης θέλησε όντως να αξιοποιήσει ταύρους και άλογα που θα κινούνταν σε πραγματικό χρόνο και θα είχαν μικρόφωνα επάνω τους, με τους ήχους να επεξεργάζονται από το UPIC, ωστόσο πρακτικά τα ζώα ήταν δύσκολο να  καθοδηγηθούν κι έτσι οι βερσιόν που έχουμε είναι όλες με προηχογραφημένο υλικό. Ο ήχος είναι σκληρός καθ’ όλο το έργο, ωστόσο συνεχώς μετασχηματίζεται και δίνει την αίσθηση της κίνησης· αντιλαμβανόμαστε την αναζήτηση του συνθέτη.

Αυτή συνεχίζεται στο “Voyage Absolu“, έργο που περιγράφει το ταξίδι στην Ανδρομέδα από ένα unari, κάποιο είδος ιαπωνικού αερόφωνου χαρταετού, που προσπαθεί να προσεγγίσει τον ήχο των εντόμων. Η ίδια η λέξη unari θα μπορούσε να μεταφραστεί ως βρυχηθμός, βέλασμα, ουρλιαχτό και θρόισμα και ο πλούτος των σημασιών μεταφέρεται και στη μουσική του Ξενάκη, η οποία όντως δίνει την αίσθηση της περιπλάνησης στο διάστημα. Εδώ φαίνεται να εξουσιάζει καλύτερα το υλικό του. Η συγκεκριμένη περίοδος της αναζήτησης κλείνει με αυτό το κομμάτι, που ήταν το τελευταίο που γράφτηκε με UPIC.

Με το “GENDY3” o Ξενάκης επιστρέφει στον κύκλο που είχε ανοίξει με τις Μεταστάσεις και τα Πιθοπρακτά. Αυτή τη φορά, ο ήχος παράγεται από το πρόγραμμα GENDY, το οποίο χρησιμοποιεί στοχαστικά και δυναμικά μαθηματικά, για να ξεφύγει από τον ήχο ως κύμα, και να μπορεί να τον επεξεργαστεί περαιτέρω, τόσο σε μακρο- όσο και σε μικροτονικό επίπεδο. Σκοπός του είναι το “αυτόματον”, ένα είδος προγράμματος που ανάλογα με τις ρυθμίσεις, θα παράγει μόνο του ενδιαφέρουσα μουσική. Το “GENDY3” συμπυκνώνει ερεθίσματα από προηγούμενα έργα του συνθέτη, αλλά είναι ταυτόχρονα ένα βήμα μπροστά. Το ίδιο συμβαίνει και με το “S.709”. Επιτέλους, ήχος και θόρυβος απελευθερώνονται. Μικρές εκρήξεις λαμβάνουν χώρα στ’ αυτιά και το νου του ακροατή.

Ναταλί Φύτρου

ΥΓ: Κείμενο για το προηγούμενο άλμπουμ του επετειακού για τα εκατό χρόνια από την γέννηση του δημιουργού Ξενάκη Persepoilis εδώ.