Υπήρχε ένα γνωμικό που λεγόταν συχνά στον κύκλο των χαμένων σπουδαστών της σχολής οργανοποιίας Καστοριάς, το οποίο υποστήριζε ότι η μουσική γεννήθηκε στην Ινδία, μεγαλούργησε στην Περσία και απεβίωσε στην Τουρκία (όχι με την έννοια του τέλους, αλλά της κλαίουσας μορφής του θρήνου που συνοδεύει τον θάνατο). Από τη μια οι επισκέψεις μουσικών στην Ινδία για να μάθουν την εκεί παράδοση, από την άλλη η γειτονία με την Τουρκία και η συγγένεια που μας δένει και στις μουσικές, έδιναν κάποιες απαντήσεις για τα δύο αυτά μέρη, ως μουσικοί σταθμοί. Το μυστήριο, όμως, του τι συμβαίνει με τον ενδιάμεσο σταθμό της παραπάνω πορείας, παρέμενε άλυτο.

Σε αντίθεση με τα παραπάνω παραδείγματα, η επαφή με τη μουσική του Ιράν έχει έρθει μέσω της σύγχρονης σκηνής του. Αντί, δηλαδή, να έχουμε μια ηχώ του παρελθόντος, ή έστω μια συγχώνευση του παλιού με το νέο, έχουμε μια σειρά ονομάτων που περιέγραψαν με δικά τους εργαλεία τα εκεί βιώματα τους. Έχουμε μιλήσει, κατά καιρούς, για την τωρινή, υπόγεια, ζωντανή σκηνή του Ιράν, όπου δεν συναντάται ο πατερναλισμός της όποιας παράδοσης, αλλά ούτε πάλι απουσιάζει το τοπικό στοιχείο ως αίσθηση, διαμέσου των δημιουργιών της. Ναι, η γλώσσα που μιλάνε μουσικά είναι παγκόσμια, αλλά είναι εμφανής και η καταγωγή της.

Όλο αυτό, ως τώρα, συνέβαινε κατά κύριο λόγο, μέσω της οικειοποίησης μέσων που συναντώνται αποκλειστικά στη χρήση του πλούτου της ηλεκτρονικής δυτικότροπης μουσικής, αλλά έρχεται με το ντεμπούτο του ο Saba Alizadeh να καταθέσει μια άλλη άποψη πάνω στο θέμα. Γόνος διάσημου οργανοπαίκτη της παραδοσιακής ιρανικής μουσικής, όντας και ο ίδιος φορέας της σε πανηγύρια κ.ο.κ., έχει παράλληλα εντρυφήσει στην ηλεκτροακουστική μουσική, όντας μέλος της σκηνής που προαναφέραμε. Μπορεί να ακούγεται απλοϊκή η περιγραφή ότι ο δίσκος του κινείται μουσικά με αμφίρροπο τρόπο μεταξύ παράδοσης και σύγχρονου πειραματισμού, αλλά στην πράξη φαντάζει τόσο δύσκολο να σμίξεις ουσιαστικά δύο διαφορετικούς κόσμους, φτιάχνοντας εν τέλει τον δικό σου.

Γιατί όντως, το Scattered Memories, το οποίο βγήκε πέρσι στο Ιράν και τώρα κυκλοφορεί παντού σε νέα “αναθεωρημένη” μορφή, αποτελεί την αποτύπωση ενός ιδιαίτερου μουσικού σύμπαντος. Δεν ακούγεται αμήχανο μπροστά στο μέλλον που έχει μπροστά του, ούτε χαμένο στο παρελθόν πάνω στο οποίο έχει πατήσει. Η βάση του είναι ο πλούτος της γραφής του και η ποικιλία των ηχοχρωμάτων του. Ακόμη και όταν αφήνεται στη ζέση των παραδοσιακών ήχων, όπου στα αυτιά μας θα κινδύνευε να ακουστεί, όπως καθετί ανατολίζον, ως αμανές ή τσιφτετέλι, βγαίνει άρτιο, σαγηνευτικό και οικείο ως τελικό αποτέλεσμα!

Μια δύναμη σε συνεπαίρνει από το πρώτο κιόλας κομμάτι, το “Blood City”, για να σου μιλήσει, χωρίς λόγια, για την μακρά ιστορία των πόλεων εκεί. Η ενατένιση των τόπων εκεί, με ονειρικό, αισθησιακό και ποιητικό τρόπο συνεχίζεται καθ’ όλη τη διάρκεια του δίσκου χωρίς όμως, να εξαντλείται στην απλή ανάγνωση ενός μουσικού υλικού που διαθέτει field recordings, λούπες, φυσικά, παραδοσιακά όργανα και προγραμματιστές. Εδώ, όσο το βλέμμα απλώνεται στο χώρο, άλλο τόσο γεμίζει με εικόνες το εσώτερο εγώ. Δεν πρόκειται, όμως, για μονόλογο – κι ας έχουμε να κάνουμε με έναν προσωπικό δίσκο-, αλλά για την απαρχή ενός διαλόγου μεταξύ του χτες και του σήμερα, του έξω και του μέσα.

Όλο αυτό που συμβαίνει εδώ, θυμίζει την αντίστοιχη σκέψη του Νίκου Καρούζου πάνω στην ελληνικότητα και στο πως οφείλουμε να της ρίχνουμε κλεφτές ματιές ως μέσο ανοικτής επικοινωνίας με το παρελθόν μας. Δυστυχώς, αυτός ο αναστοχασμός δεν μεταφέρθηκε επιτυχώς στα ημεδαπά μουσικά δρώμενα, λόγω είτε μιας συντηρητικής και χρηστικής άποψης πάνω στα “ιερά και όσια” της νεκροφιλικής μας “εθνικής” υπόστασης, είτε μιας αντίστροφης στρουθοκαμηλικής αποστασιοποίησης από οτιδήποτε μπορεί να θυμίζει κάτι παλιό. Η περίπτωση του Saba Alizadeh έρχεται ακριβώς, να πείσει, ότι αρκεί μια ανοιχτόμυαλη και ριζοσπαστική αντίληψη πάνω στη μουσική έκφραση για να επιτευχθεί αυτό που λέμε, ότι η μουσική είναι μια. Πιο τρανή απόδειξη αυτού από το “Fluid” που κλείνει το άλμπουμ και νομίζεις ότι ακούς τον Tom Waits να περιδιαβαίνει τα στενά της Τεχεράνης, δεν υπάρχει!

There was once a proverb often to be told among the old students’ society of the instrument making school of Kastoria, which supported that music was born in India, cherished in Persia and passed in Turkey (not close to the meaning of the End, but to the weeping type of mourn that accompanies death). On one side, musicians visiting India to learn the thereat tradition and on the other, the adjacency to Turkey and the relation that bonds us in music too, were giving us some feedback for these two places, as stations to music. The mystery of what’s going on with the in between station remained unsolved.

In contrast to the aforementioned examples, contact with Iranian music has come through its contemporary stage. That means that, instead of having an echo from the past or even a coalescence of Old and New, we have a range of names that described with their own tools the experiences they have there. We ‘ve talked from time to time for the modern live underground stage of Iran where no kind of tradition paternalism can be found, but the same time local footprint isn’t absent in terms of sensation, through its works. Yes, the language they express in musically is indeed global, but so are its origins obvious.

All of this, up until now, has been happening mostly through the arrogation of means that can be found exclusively in the use of western electronic music, but then Saba Alizadeh comes with his début to testify another opinion on the subject. Sprout of a famous instrument player of traditional Iranian music, being performer himself on festivals etc, he has also dived into electro-acoustic music, being a stage member, as we mentioned before. Simple though the description might sound, that his album moves balancing between tradition and modern experimentations, in fact it seems difficult to merge two literary different worlds, making eventually your own one.

Because, indeed, Scattered Memories, which came out last year in Iran and now is released everywhere in a new “revised” format, is the imprint of a particular musical universe. It does not sound awkward while facing the future ahead of it, nor lost in the past on which it is based on. Its groundwork consists on the richness of its writing and the variety of its timbres. Even when its left in the warmth of the traditional sounds, where is nearly dangerous to be heard as an eastern thing, as a traditional eastern sound of music, it comes out perfect, seductive and intimate as a final result!

A strength sweeps you, from the very first song, “Blood City”, for it narrates you, without words, the long history of the cities there. The contemplation of the places there, in a dreamlike, sensual and poetic way, continues throughout the record, without running out on the simple reading of a musical material that is composed of field recordings, loupes, traditional instruments and programmers. Here, as the gaze streches in space, it is filling with images the innermost ego. But it is not a monologue, even if we are talking about a personal record, its about the beginning of a dialogue between yesterday and today, the outside and the inside.

All these remind us of Nikos Karouzos’s corresponding thought on the “Greek thing” and how we owe to ourselves to sneak into our past, as a way of communication. Unfortunately, this reflection has not been successfully transposed into national musical events, either because of a conservative and utilitarian view of the “sacred” of our necrophilic “national” hypostasis, nor of an inverse head-in-the-sand detachment from anything that may be reminiscent of something old. The case of Saba Alizadeh comes to convince that an open-minded and radical perception of musical expression is sufficient to achieve that music is one. There is no stronger proof than the “Fluid”, that closes the album and you think you hear Tom Waits walking around the Tehran Straits!

Μπάμπης Κολτράνης/Bob Coltrane