Ο Φραντς Κάφκα, αδιαμφισβήτητα, αποτελεί μια από τις σημαντικότερες λογοτεχνικές μορφές του περασμένου αιώνα. Το κυρίως έργο του εκδόθηκε μετά θάνατον, κατά παράβαση της υπόσχεσης που είχε δώσει στον ίδιον τον συγγραφέα ο φίλος και εκδότης του Μαξ Μπροντ να καταστραφεί το υλικό που θα άφηνε πίσω. Αιρετικό, απλό στη σύλληψη, αλλά βαθυστόχαστο ως αντίληψη, προφητικό και δυσοίωνο, κατοχυρώνοντας τον όρο “καφκικό” στις τέχνες και όχι μόνο, το έργο του, όπως δεν ανήκει αποκλειστικά στην εποχή που γράφτηκε, έτσι και έχει προχωρήσει πέραν του δημιουργού του, όντας ανοικτό σε ερμηνείες και αναγνώσεις. Με αυτό τον τρόπο, έρχεται η έξυπνη πλευρά της ποπ κουλτούρας να εμπνευστεί από κάποιο βιβλίο του, αποτυπώνοντας στη μορφή του βίντεο κλιπ τη δική της κατάθεση, ως φόρο τιμής στην ίδια τη λογοτεχνία, αλλά, πρωτίστως, στον σημαντικό αυτό δημιουργό. Τα τρία παραδείγματα που ακολουθούν, πατάνε πάνω σε δύο μικρά βιβλία του Κάφκα, καθώς θα ήταν πρακτικώς αδύνατο να συμπτυχθεί σε μια σύντομη ιδέα ένα βιβλίο, όπως, η Δίκη ή ο Πύργος. Αυτό, ας το αφήσουμε στην έβδομη τέχνη, εκεί που ο Όρσον Γουέλς μας προσέφερε τη μια από τις σπανιότατες φορές που η ταινία φτάνει, αν όχι ξεπερνά κιόλας, ως σύλληψη το βιβλίο στο οποίο βασίστηκε, βλ. Η Δίκη, 1962.

Orbital – Style, 1999

Δεν θα προχωρήσουμε σε κάποιο spoiler του βιβλίου η Μεταμόρφωση, μιας και είναι καλύτερο να μην γνωρίζετε κάτι προκαταβολικά, όταν θα είστε μπροστά στις στεγνές του σελίδες. Ούτε οι Orbital, στο εν λόγω βίντεο, πράττουν κάτι τέτοιο. Πήραν την όλη αισθητική του έργου, τον πρωταγωνιστή, τα σημεία που παραπέμπουν στην εποχή του και έφτιαξαν μια φανταστική-ρεαλιστική περιπέτεια που κλείνει με την φωτογραφία του Κάφκα σε κορνίζα! Ο ορισμός του αποτίνω φόρο τιμής!

Nine Inch Nails – Happiness In Slavery, 1992

Το μακρινό 1992 ο Trent ως NIN έκανε, ήδη παιδομάζωμα σε ευαίσθητα εφηβικά μυαλά και ένιωθε έτοιμος να ξεπεράσει ορισμένα όρια που υπήρχαν στον χώρο του. Το συγκεκριμένο βίντεο, με τον επεξηγηματικό τίτλο και τους ψυχαναλυτικούς στίχους, προφανώς και λογοκρίθηκε παντού με το που βγήκε. Μέσα σε ένα ζοφερό σκηνικό, που θυμίζει περισσότερο Eraserhead σε σπλάτερ εκδοχή και λιγότερο βίντεο κλιπ, κρύβεται μια ανάγνωση της Σωφρονιστικής Αποικίας του Κάφκα, καθώς, όπως και στο εν λόγω βιβλίο, έτσι κι εδώ, ο καθώς πρέπει και λάτρης των τυπικοτήτων πρωταγωνιστής προβαίνει οικειοθελώς στην… (μην πούμε και το φινάλε) με τη βοήθεια της απόλυτης μηχανής που θριαμβεύει στο τέλος. Πριν το δείτε πάντως, απομακρύνετε καλού-κακού παιδιά και κατοικίδια ζώα από τον χώρο προβολής!

Thursday – Ladies and Gentlemen: My Brother, The Failure, 2007

Επιστρέφουμε στην Μεταμόρφωση, αλλά από μια εντελώς άλλη οπτική. Ο τραγουδιστής των Thursday μπορεί να μην μοιάζει φυσιογνωμικά με τον Κάφκα, αλλά στο συγκεκριμένο βίντεο τον υποδύεται ως μαχόμενο ενάντια στο σύμπαν που κατέγραψε ο ίδιος στο συγκεκριμένο βιβλίο. Σκυμμένος πάνω από μια γραφομηχανή, σε ένα νεκροζώντανο δωμάτιο έχει την μπάντα ως σύμμαχο σε διπλό ρόλο διάσωσης του. Το φινάλε όμως, παραμένει πιστό στην παράδοση της βιβλιογραφίας του Κάφκα!

Μπάμπης Κολτράνης