Και εγένετο internet. Ο νέος βασιλιάς είναι εδώ. Λίγοι είχαν προβλέψει τις σαρωτικές αλλαγές που θα επιφέρει ο ερχομός του στην καθημερινότητα μας. Η ταχύτητα των γεγονότων ήταν τέτοια που δεν επέτρεπε χώρο για προβληματισμούς, θέσπιση ορίων ή ακόμη και περιορισμών. Ερχόμενοι στο θέμα μας, η βιομηχανία του θεάματος βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα βασικό ζήτημα: αν όλα μέσω του διαδικτύου είναι ελεύθερα, αν όλα επιτρέπονται, τότε όντως δεν χρειάζεται να υπάρχει θεός, εν προκειμένω οι παντοδύναμες εταιρίες οι οποίες βάσει των πνευματικών δικαιωμάτων τους έβγαζαν όλα αυτά τα χρόνια υπέρογκα κέρδη.

Στην πραγματικότητα, όπως αποδείχθηκε στην συνέχεια, μέσω της κυριαρχίας του internet, όλες οι εταιρίες στόχευσαν και εν τέλει πέτυχαν να μεγαλώσουν το κοινό στο οποίο απευθύνονταν. Σε πολλαπλάσιο βαθμό από όσα πέτυχαν το MTV και οι κλώνοι του το ‘80 με τη διάδωση της pop υποκουλτούρας και την υπερκατανάλωση μουσικής, προτύπων και φετίχ. Το διαδίκτυο μας μάθαινε πρώτα και κύρια να καταναλώνουμε εμπορεύματα που ούτε καν θα φανταζόμασταν πως θα πωλούνται. Όσο για το άνοιγμα της αγοράς, πλέον τα σουξέ ακούγονταν μέσω του πειρατικού κατεβάσματος αρχείων σε κάθε σπίτι και το υποψήφιο κοινό-καταναλωτής διευρυνόταν.

Ίσως με μια πρώτη ανάγνωση προκαλεί απορία το γεγονός ότι οι πρώτοι που ξίνισαν τα μούτρα τους και αντιστάθηκαν νομικά στην νέα αυτή πραγματικότητα της γενικευμένης πειρατείας ήταν ένα group, οι Metallica, γνωστοί και ως φραγκοφονιάδες, και όχι κάποια εταιρεία δισκογραφική. Επίσης στη συνέχεια ακολούθησαν πάλι από την πλευρά των συγκροτημάτων κάποιες ήπιες αντιδράσεις που έκαναν λόγο για το σκληρό επάγγελμα του καλλιτέχνη και τον άδικο τούτο ντουνιά που ακούει τη μουσική τους δωρεάν. Από την πλευρά της βιομηχανίας της ίδιας απλά κάτι ψελλίσματα στην ίδια γραμμή˙ το πολύ κανένα κυνηγητό σε όσους διακινούν στον δρόμο αντεγραμμένα cd/dvd, αλλά μέχρι εκεί.

Για να είμαστε ακριβείς, σε κάποια κράτη ήδη υπάρχουν σκληρές κυρώσεις για όσους κατεβάζουν παράνομα αρχεία (πχ μέσω Soulseek, filestube κ.α.), αν και το νομικό οπλοστάσιο έχει τα παραθυράκια του. Θα λέγαμε όμως πως ως τώρα δεν έχει δωθεί μια συνολική απάντηση που να πετυχαίνει ρωγμές στην «παράνομη» διακίνηση αρχείων.

Έφτασε όμως η εποχή, το τέρας που τράφηκε από την βιομηχανία του θεάματος να βρυχάται εναντίον της. Ο κόσμος που αγόραζε cd αντιλήφθηκε ότι με έναν καλό σκληρό δίσκο κάνεις την δουλειά σου με το παραπάνω. Δεν είναι τυχαίο πως ενώ οι τιμές των cd πέφτουν -μπας και πουληθούν, εφόσον το κοινό κατεβάζει πλέον τη μουσική δωρεάν- τα εισιτήρια των συναυλιών ακριβαίνουν, δείγμα ότι το καταναλωτικό κοινό παρ’ όλα αυτά υφίσταται και μεγαλώνει.

Χτυπάει λοιπόν ο πολυαναμενόμενος συναγερμός. Πριν λίγο καιρό είχαμε τις πρώτες παραινέσεις των εταιριών προς το Google, για την καταχώρηση και διάθεση από την πλευρά του συνδέσμων που παραπέμπουν σε παράνομο κατέβασμα αρχείων πάσης φύσεως. Πλέον όμως ήταν σειρά να παρθούν πιο αυστηρά μέτρα με την κατάθεσηι προς ψήφιση στο αμερικάνικο κοινοβούλιο δυο νόμων για την συνολική διευθέτηση του ακανθώδους ζητήματος. Συνοπτικά οι νόμοι S.O.P.A. & P.I.P.A. από τη μια καλούνταν να προστατεύσουν τα πνευματικά δικαιώματα με ένα πιο κάθετο τρόπο από ό,τι πριν και από την άλλη ανέβαζαν τον πήχη της παρέμβασης των αρχών σε οτιδήποτε στο διαδίκτυο.

Για παράδειγμα, αν ένα κομμάτι στο Youtube δεν έχει άδεια από τον ιδιοκτήτη του, τότε δεν «πέφτει» το βίντεο, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα, αλλά όλο το Youtube παίρνοντας πάνω του όλη την ευθύνη! Κάτι το οποίο φαντάζει γελοίο, στα μάτια του νόμου τείνει να εμφανιστεί ορθό. Επίσης, η όλη απαγόρευση και ο έλεγχος προβλέπονταν να επεκταθούν σε τέτοιο βαθμό που οι φόβοι για λογοκρισία σε οτιδήποτε «ενοχλητικό» δεν κρίνονται ως αβάσιμοι.

Ερχόμαστε τώρα στο εύλογο ερώτημα αν όλα αυτά εκεί μακριά μας επηρεάζουν εδώ. Η απάντηση είναι σαφώς καταφατική μιας και όλα αυτά τα site, πειρατικά ή μη, τα οποία επισκεπτόμαστε καθημερινά, έχουν τη βάση τους εκεί. Επίσης καθόλου τυχαία και στην Ευρωβουλή έχει κατατεθεί μια παραλλαγή των εκεί νομοσχεδίων.

Απέναντι σε όλα αυτά, και ερχόμενοι πάλι πίσω στις Η.Π.Α., οι φωνές που αντέδρασαν σε ό,τι πήγε να γίνει νόμος ήταν πολλές αλλά και διαφορετικές. Από το μονοήμερο κλείσιμο της Wikipedia και άλλων μεγάλων ιστοσυνδέσμων σε ενδείξη διαμαρτυρίας, το μάζεμα 7 εκατ. υπογραφών από την Google, την έκφραση δυσφορίας ορισμένων βουλευτών, μέχρι τις επιτυχημένες επιθέσεις των χάκερς ενάντια στο υπουργείο δικαιοσύνης και στην Universal με αφορμή το κλείσιμο του Megaupload, ενός από τα διασημότερα πειρατικά site, το αποτέλεσμα βρήκε τελικά ραγισμένο το μέτωπο υπέρ των αλλαγών και οδήγησε τελικά στην απόσυρση των προς ψήφιση νόμων.

Υπάρχει η άποψη πως πολύ απλά οι παραπάνω νόμοι πιο πολύ θα περιέπλεκαν την κατάσταση με το να δημιουργήσουν μια μόνιμη κατάσταση νομικών αντεγκλήσεων και καταγγελιών μένοντας στο τέλος ανεφάρμοστοι. Τα σενάρια συνωμοσιολογίας, που τόσο λατρεύουν οι Αμερικάνοι και όχι μόνο, κάνουν λόγο για έναν υπόγειο πόλεμο μεταξύ της παλιάς βιομηχανίας θεάματος και της νέας γενιάς εταιρειών, όπου τα συμφέροντα της δεύτερης σαφώς και εξυπηρετούνται με το υπάρχον νομικό καθεστώς.

Το σίγουρο είναι πως η ελεύθερη διακίνηση αρχείων και γενικότερα γνώσεων δύσκολα πλέον μπορεί να μπει σε ένα καλούπι, οπότε μένει ανοικτή η κατεύθυνση στην οποία θα οδηγήσει αυτή η ιδιότυπη κατάσταση «ελευθερίας». Αυτό όμως είναι ένα διαφορετικό θέμα που θα προσεγγίσουμε σε επόμενο άρθρο.

Mπάμπης Κολτράνης